De laatste literaire middag van dit jaar was voor Nicoline van der Sijs. Zij die zich een weg baanden tussen de bezoekers van het Dickens Festival door, werden getrakteerd op een middag vol met uitdrukkingen.
Daar is geen woord Frans bij verscheen in 2023. Daar ging het zondagmiddag in Deventer over. Uitdrukkingen met taalnamen. Wie kent ze niet? Steenkolenengels, het Spaans benauwd krijgen of aan het eind van je Latijn zijn. Vooral de ons omringende talen zijn goed vertegenwoordigd in het taalgebruik. Met het Frans als koploper.
Van der Sijs tovert ons deze middag de ene na de andere sheet voor met uitdrukkingen. Daarbij ook heel veel gezegden die je bijna niet meer hoort: een Franse verschoning, een Chinese vrijwilliger of een Engelse brief schrijven. Soms heeft een uitdrukking te maken met het verwerken van een collectief trauma. Maar het laat zich ook wel vergelijken met een mop. Het aantal taaluitdrukkingen dat er nog bij komt is overigens flink afgenomen na 1950.
Het blijft echter altijd oppassen met het letterlijk vertalen van een Nederlandse uitdrukking in een andere taal: nation of untertakers of ministre de milieu. Dan kan de betekenis wel eens heel anders zijn. Hoed u voor een flinke uitglijder.
Natuurlijk komen wij als Nederlanders zelf ook aan de beurt in andere talen. Dutch courage, Dutch party, los gehen wie ein Holländer. Zo werkt het kennelijk tussen buurlanden.
Deventer Literair gaat op 19 januari verder. Dan zal Nico Keuning spreken over Belcampo. Allemaal tot dan!
Gerco Grevers
